Soru: Transit rejimi nedir?
Cevap: Transit Rejimi, ithalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş ve ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir noktadan diğerine taşınmasına uygulanır.
Transit rejimi; ulusal transit rejimi, 14.11.1975 tarihli TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi (TIR Sözleşmesi), 22.6.2012 tarihli ve 6333 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 20/5/1987 tarihli Ortak Transit Rejimine İlişkin Sözleşme, 26.6.1990 tarihli Geçici İthalat Sözleşmesi ve 19/6/1951 tarihli Kuvvetlerin Statüsü Hakkında Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasındaki Sözleşme kapsamındaki transit işlemlerini kapsar.
Gümrük idareleri, transit rejimine tabi tutulan eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde;
·Yabancı bir ülkeden yabancı bir ülkeye,
·Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye,
·Türkiye’den yabancı bir ülkeye,
·Bir iç gümrük idaresinden diğer bir iç gümrük idaresine,
taşınmasına izin verir.
Transit eşyası için tahakkuk edebilecek gümrük vergilerinin ödenmesini sağlamak üzere teminat verilmesi zorunludur. Ancak; havayoluyla, boru hattıyla, demiryoluyla, denizyoluyla yapılan taşımalar için, yönetmelikle belirlenen haller dışında teminat aranmaz.
Transit Rejimine ilişkin genel düzenlemeler;
·Gümrük Kanunu’nun 84 ile 92 nci maddeleri arasında,
·Gümrük Yönetmeliğinin 212 ile 244 üncü maddeleri arasında,
·4 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinde (Transit Rejimi)
·2012/4 ve 2018/19 sayılı Genelgelerde yer almaktadır.
Soru: Ortak Transit Rejimi, Topluluk Transiti ve Ulusal Transit rejimi nedir? T1, T2 ve TR rejimleri ne demektir?
Cevap: Ülkemizin de 01.12.2012 tarihinden itibaren akit tarafı olduğu Ortak Transit Sözleşmesinin diğer akit tarafları; 28 ülkeden oluşan Avrupa Topluluğu (Avrupa Topluluğu ülkeleri ayrı birer akit taraf değil Avrupa Topluluğu bir bütün olarak akit taraftır.), Makedonya, Sırbistan, İsviçre, İzlanda ve Norveç’dir. Ayrıca Sözleşme hükümleri İsviçre ile aralarında gümrük birliği anlaşması bulunduğu sürece Liechtenstein’a da uygulanır. Ortak Transit Rejimi’nde eşyanın yetkili makamların denetimi altında yukarıda belirtilen Akit Taraflardan birinin bir idaresinden en az bir sınır geçerek aynı Akit Tarafın başka bir idaresine veya başka bir Akit tarafın idaresine taşındığı rejimdir.
Eşyanın Topluluk sınırları içindeki iki nokta arasında gümrük vergilerine tabi tutulmaksızın taşınmasını sağlayan rejim ise Birlik Transit Rejimidir.
Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir hareket idaresinden başlayıp herhangi bir ülke sınırı geçişi olmaksızın yine Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir varış idaresinde sonlandırılan transit işlemlerinde kullanılan rejim ulusal transit rejimidir.
T1 rejimi, Topluluk dışı eşyanın ortak transit hükümleri çerçevesinde eşyanın taşınmasına uygulanan rejim iken T2 rejimi ise topluluk eşyasının ortak transit hükümleri çerçevesinde taşındığı rejim türüdür.
TR rejim kodu, ulusal transit işlemlerinin ayırt edilebilmesini teminen Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde başlayıp biten taşıma işlemlerinde kullanılır.
IR rejim kodu ise ihracat ile ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın karayoluyla Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde ulusal transit rejimi içerisinde taşınmasında kullanılır.
Soru: Bakanlık olarak ulaştırma mevzuatı ve uygulaması ile ilgili yükümlülüklerimiz nelerdir?
Cevap: (mülga) “Ulaştırma Bakanlığı ile Gümrük Müsteşarlığı Arasında İmzalanan Yetki Devri Protokolü” (2006) çerçevesinde; Bakanlığımız bundan böyle karayolu taşımacılık hizmetlerinin sınır kapılarında bulunan birimleri marifetiyle yürütülmesinde yetkili ve sorumlu kılınmış, 4925 SK, 2918 SK ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve alt mevzuattan sorumlu hale gelmiş ve ilgili ulaştırma mevzuatına aykırılık tespit edilmesi halinde, işlemi yapanlar hakkında yasal ve idari işlemler derhal yapılacağı hüküm altına alınarak sınır kapılarında görevli ilgili gümrük personeli yetkili/sorumlu kılınmıştır.
Bunun dışında; 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununa göre; uluslararası eşya taşımacılığında Bakanlığımız sınır kapılarındaki birimler gerek denetim görevi ile gerekse denetim görevlerini yerine getirmek ve denetimler sırasında tespit ettikleri kusurlar ve ihlaller için tutanak düzenlemekle yükümlüdürler. İlgili Kanuna göre söz konusu kusur ve/veya ihlallerin gümrüklü sahalarda tespiti halinde; gümrük personelince ihlal veya idari para cezası karar tutanağı düzenlenmektedir. Kusur ve/veya ihlalin sınır kapıları haricindeki gümrüklü sahalarda tespiti halinde ise bu tespitler ihlal veya idari para cezası karar tutanağı düzenlenmek üzere en yakın ulaştırma birimine intikal ettirilir.
Öte yandan, Ağırlık ve boyutlar itibariyle 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda belirlenen limitleri aştığı tespit edilen taşıtların yurda girişlerinde Karayolları Genel Müdürlüğü’nce düzenlenmiş izin belgesi aranmakta olup; ilgili mevzuatında belirlenen ağırlık ve boyutları aştığı tespit edilen ancak söz konusu izni bulunmayan taşıtların yurda girişine izin verilmemektedir.
Soru: Türkiye Gümrük Bölgesi’nde transit rejiminde akaryakıt taşınmasıyla ilgili genel esaslar nelerdir?
Cevap: LPG ile 5015 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde sayılan akaryakıt ürünleri ve ham petrolün Türkiye'den yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiye'ye veya Türkiye üzerinden üçüncü bir ülkeye karayolu veya demiryolu ile transitine, ithaline veya ihracına izin verilmez. Ancak, ülke menfaati açısından gerekli olan hallerde Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki ürünün karayolu veya demiryolu ile transitine izin verilebilir.
5015 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde sayılan akaryakıt ürünleri ise Benzin türleri, nafta (hammadde, solvent nafta hariç), gazyağı, jet yakıtı, motorin türleri, fuel-oil türleri ile Kurum tarafından belirlenen diğer ürünleridir.
Soru: Serbest dolaşımda bulunmayan akaryakıtın Türkiye üzerinden karayolu ve demiryolu ile transiti için gerekli koşullar nelerdir?
Cevap: 2011/2033 sayılı “Ham Petrol ve Jet Yakıtının Türkiye Üzerinden Karayolu veya Demiryolu ile Taşınmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı” ve 3 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği(Transit Rejimi) hükümleri kapsamında Türkiye üzerinden akaryakıt sevkiyatı yapılabilmektedir.
Karar kapsamındaki ürünün transitini yapacak izin sahibi ve/veya taşıyıcı, ticarete konu eşya türüne uygun, ilgili kurumlardan mevzuatları gereğince alınmış izin, ruhsat, lisans ve/veya yetki belgesi sahibi olmalıdır. Söz konusu iznin alınabilmesi için öncelikle, 3 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği(Transit Rejimi) 4 üncü maddesinde sayılan “Ön İzin” koşullarının sağlanmış olması gerekmekte olup, ön izin başvurusu reddedilen firmalar izin başvurusunda bulunamamaktadır.
Soru: Ülkemizden Kuzey Irak’a ve Kuzey Irak’tan ülkemize, petrol taşımacılığı yapacak olan taşıyıcı firma ve sürücüler kimden izin almaktadır?
Cevap: Taşıyıcı firma ve şoför başvuruları izin sahibi firma aracılığıyla Gümrükler Genel Müdürlüğüne iletilmektedir. Başvuru sonuçları izin sahibi firmaya bildirilmektedir.
Soru: Petrol taşımacılığı yapmak için talepte bulunan sürücülerin ne yapması gerekmektedir?
Cevap: 3 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği ( Transit Rejimi) gereği, sürücülerin, ham petrol vd. eşyanın transitini yapan izin sahibi firmalar tarafından bildirilmesi gerekmektedir. Şahsi başvuru yapılması mümkün değildir. Şahsi başvuru olması durumunda değerlendirme yapılmaksızın belgeler iade edilmektedir.
İzin sahibi firmalar tarafından, sürücü izni talebinde bulunan kişilere ait başvuru tarihi itibariyle en son 15 gün once alınmış olan adli sicil belgesi ile isimlerinin Bakanlığımıza bildirilmesi gerekmektedir.
Soru: Sürücü izni alan kişilere bir belge verilmekte midir?
Cevap: İlgili Kurumlarca yapılan değerlendirmenin olumlu olması durumunda sürücü isimleri ilgili Bölge Müdürlüklerine ve izin sahibi firmaya, olumsuz olması durumunda ise sadece izin sahibi firmaya bildirilmektedir. Sürücülere herhangi bir belge verilmesi söz konusu değildir.
Soru: Sürücü izinlerinin değerlendirmesi ne kadar sürmektedir?
Cevap: İzin sahibi firma tarafından Bakanlığımıza bildirilen sürücü isimleri en kısa sürede ( ortalama 5 iş günü ) ilgili diğer Kurumlara iletilmekte olup, diğer kurumlardan cevap alınması ortalama 4-5 ay sürebilmektedir.